Türkiye Otomotiv Sektöründe Yeni Dönem: Chery İddiaları, Togg Örneği ve Rekabetçilik Kaygıları Gündemde

Türkiye otomotiv sektörü, küresel trendler, yerli üretim hedefleri ve yeni yatırım beklentileriyle hareketli günler yaşıyor. Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Yakup Birinci'sının son açıklamaları, sektördeki mevcut durumu, gelecek vizyonunu ve potansiyel riskleri gözler önüne serdi. Özellikle Çinli otomotiv devi Chery'nin Türkiye'de yatırım yapacağı ve bu yatırımın Samsun'da gerçekleşeceği yönündeki değerlendirmeler, sektörde yeni bir sayfa açma potansiyeli taşıyor.

TAYSAD Başkanı Birinci: "Chery İçin Samsun Doğru Karar, Togg Gibi Yerlilik Hedefliyoruz"

TAYSAD Başkanı Yakup Birinci, düzenlediği basın toplantısında 2024 yılı değerlendirmelerini ve gelecek beklentilerini paylaştı. Chery'nin potansiyel Türkiye yatırımına özel bir parantez açan Birinci, yatırım lokasyonu olarak Samsun'un gündeme gelmesini "çok doğru bir karar" olarak nitelendirdi ve hükümetin bu yöndeki yönlendirmelerini takdirle karşıladıklarını belirtti. Birinci, TAYSAD olarak bu yatırımda en yüksek yerlilik oranına ulaşılması için çalışacaklarını vurgulayarak, "Elimizde yerlilik oranı çok yüksek olan Togg örneği var. Diğer markalarda da bu oranı yükseltmemek için hiçbir sebep yok," ifadeleriyle yerli tedarik sanayisinin potansiyeline dikkat çekti. Bu yaklaşım, yeni yatırımların sadece montaj odaklı olmaması, aynı zamanda yerli tedarikçilere de önemli fırsatlar sunması gerektiği beklentisini güçlendiriyor.

Küresel ve Yerel Pazarda Tehlike Çanları mı Çalıyor?

Birinci, küresel otomotiv üretimine de değinerek, 2017 yılının sektör için bir referans noktası olduğunu ancak o dönemki 100 milyon adetlik üretim beklentisinin gerçekleşmediğini belirtti. Ekonomik krizler, piyasa dalgalanmaları ve ticaret savaşları gibi faktörlerle küresel üretimin 2023-2024 döneminde 92-93 milyon bandında sıkıştığını ve 2026'ya kadar yatay bir seyir beklendiğini ifade etti.

Türkiye açısından daha kritik olan noktanın ise küresel üretimdeki pay olduğunu vurgulayan Birinci, "Çok problem yok gibi gözükse de 1,8'den 1,6'ya, hatta uluslararası raporlara göre, 2026'da 1,4'e kadar gerileme potansiyeli taşıyan bir düşüş trendi var. Bu bir anlamda tehlike çanlarının çaldığını ve şu anda yaşandığını gösteriyor," diyerek endişelerini dile getirdi.

Hedef Dünya Sıralamasında İlk 10 ve Kalıcılık İçin 2 Milyon Üretim

TAYSAD'ın vizyonunun Türkiye'yi otomotiv üretiminde dünyada ilk 10'a sokmak olduğunu belirten Birinci, 2025 projeksiyonlarına göre Türkiye'nin 1 milyon 485 bin adetle bu hedefe ulaşacağını ancak bu sıranın oldukça kırılgan olduğunu söyledi. Birinci, "Burada kalıcı olacaksak 2 milyona yaklaşmalıyız ki o 10'uncu sıradaki gruptan kopalım. Aksi takdirde burası sürekli bir anda 10'unculuğa, bir anda 15'inciliğe gelme riski taşıyor," diyerek, Güney Kore (4 milyon), Brezilya (2,6 milyon) ve İspanya (2 milyon) gibi rakiplerle aradaki farka dikkat çekti ve üretim adetlerini artırmanın önemini vurguladı.

Tedarik Sanayisi İhracatta Büyüyor Ama Rekabetçilik Risk Altında

Tedarik sanayisinin ihracattaki başarısına dikkat çeken Birinci, 2017'deki 9,7 milyar dolarlık ihracatın bugün yaklaşık %50 artışla 15 milyar dolar seviyesine ulaştığını belirtti. Ana sanayi ihracatının ise 20 milyar dolar bandından 22-23 milyar dolar bandına yükseldiğini ekledi. Ancak bu olumlu tabloya rağmen Birinci, rekabetçilik konusunda ciddi endişeler taşıdıklarını ifade etti: "Rekabetçiliğimiz ciddi risk altında. Şu an için uygulanmakta olan çeşitli politikalar ve regülasyonlar dolayısıyla ihracatçılığımız ciddi stres altında." Otomotiv sektöründeki kararların ve gelişmelerin etkilerinin genellikle 2-3 yıl sonra görüldüğünü hatırlatan Birinci, bugünkü rekabetçilik zorluklarının ve kaybedilen projelerin olumsuz sonuçlarının 2026-2028 yıllarında hissedilebileceği uyarısında bulundu.

Elektrikli Araç Pazarında Marka Konsolidasyonu ve Yeni Yatırımların Önemi

Küresel elektrikli araç (EV) pazarındaki dönüşüme de değinen TAYSAD Başkanı, 2022'den 2025'e marka sayısında bir azalma (103'ten 89'a) ancak model sayısında ciddi bir artış (640'tan 987'ye) yaşandığını belirtti. Özellikle Asyalı markaların "bombardıman" olarak tanımlanabilecek çok sayıda marka çıkarma stratejisinin, sonunda güçlü olanların ayakta kaldığı bir konsolidasyona yol açtığını ifade etti.

Türkiye'nin 1,5 milyon adetlik üretim bandında sıkıştığını ve bu noktadan ileriye gitmek için yeni projelere ihtiyaç duyulduğunu belirten Birinci, potansiyel BYD yatırımı ile mevcut Hyundai ve Ford gibi firmaların kapasite artışlarının önemine işaret etti. Bu yeni yatırımlarda yerli tedarikçilerin rol alması beklentisini yineleyen Birinci, "Türkiye'de kapasitesi bulunan veya yeni yatırım yapacak üyelerimizden alınacağına dair haberler var. O yüzden bu örnekler çoğaldığı noktada da tedarik sanayi için daha iyi olacak," dedi.

Fırsatlar ve Riskler Dengesi

Türkiye otomotiv sektörü, Chery gibi potansiyel yeni oyuncular ve mevcut üreticilerin büyüme planlarıyla önemli bir dönemeçte bulunuyor. TAYSAD'ın vurguladığı gibi, Togg projesiyle kanıtlanan yüksek yerlilik oranı potansiyelinin yeni yatırımlarda da hayata geçirilmesi, sektörün sürdürülebilir büyümesi için kritik önem taşıyor. Ancak küresel pazardaki payın korunması, üretim adetlerinin 2 milyon seviyesine çıkarılması ve özellikle artan maliyetler ile regülasyonlar karşısında rekabetçiliğin korunması gibi ciddi zorluklar da masada duruyor. Chery ve benzeri yatırımların Türkiye'ye gelmesi önemli bir fırsat yaratırken, bu fırsatın yerli sanayiye ne ölçüde katkı sağlayacağı ve sektörün genel rekabet gücünü nasıl etkileyeceği önümüzdeki dönemin en önemli gündem maddelerinden biri olmaya devam edecek.